BASI YARASI
Bası yaraları yatağa bağımlı olan hastalarda, genellikle altında kemik çıkıntı bulunan herhangi bir bölgede, deride uzun bir süre devam eden ya da sıklıkla tekrarlayan basınç sonucu meydana gelen ülserasyon ve nekrozdan oluşur.
Hastanın kullandığı yatağın ileri teknoloji ile üretilmemiş olması, iki saate bir pozisyon değişikliği uygulanmaması, hijyenik bakım yapılmaması nedeniyle enfeksiyon gelişmesi bası yaralarının oluşumunda rol alan faktörlerdir. Tedavi süresince basıncın kaldırılması ve tıbbi medikal tedavi ile uzun bir süetçe iyileşme sağlanabilir. Bu süreçte yara debridmanı, steril yara örtüleri ile pansumanı dikkatli yapılmalıdır. Sonraki aşamada cerrahi kapatma düşünülmelidir.
FAKTÖRLER
Basıncın yoğunluğu(32mmhg) yüksek olmamalı.
Basıncın süresi iki saati aşmamalı.
Dokunun toleransı doku yırtılması riskinin önlenmesi için, hastanın başının 30 dereceden yüksek olmaması.
Hastanın pozisyonunu değiştirirken destek yüzeylerinin kullanılmasıyla birlikte sürtünme olmamaksızın yapılmalı.
Deri ısısının (en dışındaki tabaka) 33derece altına düşmemeli (düştüğünde kapiller vazokonstrüksiyon ve daha az perfüzyon meydana gelir.Cilt ısısı 33 derece üstüne yeniden çıktığında kapiller birdaha açılmaz. Doku tahribata başlar.)
Bası yarasını oluşması birçok nedene bağlıdır. Bunlar arsında yaşlılık, yetersiz beslenme, obezite, kaşeksi, sigara, stres, hipertansiyon, hipertermi(vücut ısısının normalin üstüne çıkması), hipotermi(Vücudun ya da bir bölümünün ısısının normalin altına düşmesi.), diyabetiknöropati, uzun süreli şok, koma, ortepedik ameliyatlar, sepsis, kırık, fekal inkontinans, üriner inkontinans, diyare, uzun süreli yoğun bakımda kalma, üriner enfeksiyon, kanser, ödem asit birikimi sayılabilir. Bası yarasını oluşmasına meydan vermemek için, bütün riskleri ortadan kaldırmamız gerekir. İlk yapılacak şey hastanın bireysel özelliklerine göre, risk faktörlerini belirlemek olmalıdır. Daha sonra doku bütünlüğünün korunması ve sürdürebilirliğini sağlamak, basınç, sürtünme ve tahrişin etkilerini en aza indirmek , hastaya ve yakınına eğitim programı düzenlemek gerekir.
Hasta ve yakınının veya hemşirenin dikkat edeceği noktalar:
Risk grubu hastaları belirlemek,
Basınç yarası gelişebilecek bölgeler gözlenmeli,
Basıncın, dolaşımı engellememesi için, hastanın pozisyonu iki saatte bir protokollere uygun olarak değiştirilmeli.
Cilt bütünlüğü kontrolleri yapılmalı(kızarık,hassasiyet,renk değişikliği,çatlama ve akıntı)
Basınca maruz kalan kan dolaşımı bozulan bölgelere masaj yapılmalı ,
Ağrıları değerlendirilmeli(önlem alınmalı),
Hastanın vucut da ki nem oranı takip edilmeli.
Hastanın yatağındaki malzemeler dikkatli kullanılması gerekir. Özellikleri iyi seçilmeli(pamuklu,dikişsiz,sentetik kumaşlar, kullanılmalı).
Vücut temizliği kurallara uygun yapılmalı, genital bölgeleri temizliği sırasında dikkatli olmalı. Hastanın doktoru izin veriyorsa, hasta günde otuz dakika oturması sağlanmalı, hasta tekerlekli sandalyede oturabiliyorsa, ellerini kullanabiliyorsa otuz dakika da bir 60 saniye süre ile, ellerini kullanarak kalçalarını yükselmeye teşvik edilmelidir.
Yoğun bakım ünitelelerinde hemşire, entubasyon, nazogastrik sonda ve trakeostomi kanül tespit bölgelerinin bakımı yapılmalı, takip edilmeli.
Hastanın beslenmesi kontrol altında olmalıdır. Enfeksiyon kontrolu takip edilmeli, sürgü yada hasta ara bezi uzun süre ıslak tutulmamalıdır. Hastanın topuk, dirsek gibi sürtünme noktalarına statik destekler kullanılmalı, yani teknolojik ürünlerle desteklenmeli. Hava akımlı yataklar kullanılmalıdır. Bu arada tek başına havalı yatakla sorunu çözdüğümüzü düşünmemeliyiz. Pozisyon uygulama kurallarına uyulmadığı zaman birtakım koplikasyonlar gelişir.
a- Metobolizma hızı azalır
b- Kaslarda atrofi olur
c- Kan akımı yavaşlar
d- Solunum sorunları gelişir
e- Eklemlerde kotraktörler gelişir
f- Osteporoz
g- Kabızlık
h- Deri bütünlüğü bozulur
POZİSYON UYGULAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
1- Hastanın tanısına göre, hekimin öngördüğü şekilde pozisyon verilmeli
2- Bir organın yükü diğer organa verilmemeli
3- Boşluklar desteklenmeli(uygun materyallerle)
4- Sırt üstü ve lateral pozisyonlarda omurga ekseninin düzgünlüğü korunmalıdır.
5- Avuç içi doldurulmalı( parmakları çalışması hareketlerle desteklenmeli)
6- Hasta da bulunan alçı, entibasyon tüpü, cihazların kablolarına dikkat edilmeli
7- Hastanın giysileri, yatak takımı kuru gergin olmalı
8- Hasta yatağının basıncı dengeli dağılmalı







